1        Wprowadzenie

Od września do grudnia 2022r. w ramach programu Działaj Lokalnie realizowaliśmy projekt pod tytułem „Po tej stronie jeziora”.

Punktem wyjścia dla podjęcia tej inicjatywy był fakt, że współpraca osób i podmiotów działających w różny sposób na rzecz społeczności lokalnej, bądź to z inicjatywy własnej jako osoba prywatna, np. jako przedsiębiorca, bądź spełniając pewne funkcje takie jak sołtys/sołtyska, świetlicowa, aktywny członek Stowarzyszenia Silnowo 2020 czy też Stowarzyszenia „Nasza Dąbrowica” albo członek rady gminnej/sołeckiej, nie przedstawia się najlepiej, a sołectwa Silnowo i Piława tracą w ten sposób swój potencjał rozwojowy. Problemy, z którymi każda osoba i każdy podmiot się spotyka, nie są omawiane publicznie, we wspólnym gronie, w którym wspólnie można by szukać rozwiązań dla danego problemu, ale „donoszone” niepublicznie, nieformalnie, nie przynosząc odpowiedniego efektu, a wręcz przeciwnie, pozostawiając dany problem pomiędzy pojedynczymi osobami czy podmiotami, nie inicjując procesu rozwiązywania problemu. Projekt „Po tej stronie jeziora” miał w założeniu dać rozwiązania na usprawnienie współpracy pomiędzy ww. osobami i podmiotami.

2        Warsztaty w ramach projektu „Po tej stronie jeziora”

W dniach 3 i 17 listopada oraz 1 grudnia 2022r. od godz. 17.00 do ok. 20.00 odbyły się trzy spotkania w formule warsztatów. Na warsztatach została zastosowana tzw. metoda backcastingu, czyli metoda „przewijania taśmy do tyłu”. Metoda ta składa się z czterech elementów, przy czym element pierwszy polega na poddaniu krytyce stanu obecnego i określeniu obecnie istniejących problemów i wyzwań. Element czwarty polega na tworzeniu wizji, określaniu idealnej, pożądanej przez uczestników warsztatu przyszłości, którą pewnego dnia chcieliby osiągnąć. Te dwa elementy zostały opracowane na pierwszym spotkaniu warsztatowym. Element drugi i trzeci metody backcastingu polega na analizie rozbieżności pomiędzy stanem obecnym a idealną przyszłością oraz podjęciu próby znalezienia sposobu, w jaki sposób można by zrealizować wcześniej określoną idealną przyszłość, a przynajmniej się do niej przybliżyć, podejmując konkretne kroki w tym kierunku.

Pierwsze warsztaty, na których został opracowany element pierwszy i czwarty metody backcastingu, czyli opis niekorzystnego i niepożądanego obecnego stanu rzeczy oraz snucie marzeń o idealnej przyszłości, odbył się 3. listopada 2022r. od godz. 17.00 do ok. 22.00. Wzięło w nim udział 17 osób. Na początku warsztatu uczestnicy starali się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania: Czy warunki do realizowania moich pomysłów na rzecz rozwoju lokalnego (takich jak prowadzenie działalności gospodarczej, prowadzenie zajęć z dziećmi lub młodzieżą, organizowanie wydarzeń sportowych lub kulturalnych dla mieszkańców, praca jako polityk lokalny) są korzystne? Czy są jakieś bariery? Na jakiego rodzaju trafiam przeszkody, gdzie zderzam się z innymi działaczami lokalnymi? W wyniku pracy nad tym pierwszym elementem metody backcastingu uczestnicy określili następujące wyzwania i problemy, z którymi zmagają się w swoim życiu jako osoba prywatna lub jako działacz lokalny:

Niekorzystny stan obecny:

– kwestie społeczne i o charakterze psychologicznym/ behawioralnym:

• Brak czasu („nie mam czasu zastanawiać się nad problemami i rozwiązywaniem ich”)
• kwestie komunikowania się – opór komunikowania się z pewnymi osobami, ogólny opór wobec komunikowania się, uprzedzenia, niechęć
• „kulejąca” współpraca pomiędzy podmiotami i osobami działającymi na rzecz rozwoju lokalnego
• dezintegracja ludności napływowej i autochtonicznej
• bierność społeczności lokalnej

– kwestia zagospodarowanie jeziora Pile, nad którym położone są sołectwa Piława i Silnowo oraz miasto gminne Borne Sulinowo

• brak realizacji koncepcji zagospodarowania turystycznego jeziora, brak ścieżki wokół jeziora Pile
• niedostateczny poziom wykorzystania potencjału „tej strony jeziora” w rozwoju gminy
• niewydolność usług komunalnych (np. wywożenie śmieci) w sezonie turystycznym
• ograniczenie źródeł sfinansowania pewnych przedsięwzięć
• degeneracja ekologiczna jeziora
• (niejasny) podział odpowiedzialności za zagospodarowanie i utrzymanie w odpowiednim stanie ekologicznym i gospodarczym (hasło „Wody Polskie są daleko”)

– kwestie wizerunkowe okolic

• niszczejące budynki (m. i. były budynek dworca PKP w Silnowie, budynek byłego gimnazjum w Silnowie)
• „nieład” w zagospodarowaniu przestrzennym i architekturze
• zaśmiecenie

– kwestie oferty kulturowo-rekreacyjnej

• ograniczona oferta kulturalno-rekreacyjna (np. gastronomia, muzyka, teatr, kino)

– kwestia funkcjonowania podstawowych usług publicznych

• duża odległość od przedszkoli

Po zakończeniu prac nad opisem niekorzystnego i niepożądanego stanu obecnego, uczestnicy przystąpili do elementu czwartego metody, polegającym na „snuciu marzeń o idealnej przyszłości”, w której wszystko jest tak jak uczestnicy sobie tego życzą. W wyniku pracy nad czwartym elementem metody backcastingu uczestnicy określili następującą idealną przyszłość i rozwiązania, które ich zdaniem powinny stanowić elementy idealnej przyszłości:

Idealna przyszłość:

– aktywna i zintegrowana społeczność lokalna, świadome i aktywne życie mieszkańców na wsi

• współpraca wszystkich podmiotów i środowisk na szczeblu lokalnym
• więcej życzliwości
• integracja i społeczności lokalnej (autochtonicznej i napływowej)
• doposażone i posiadające środki na funkcjonowanie świetlice
• oferta różnych zajęć (spotkania integracyjne: ognisko, grzybobranie, wspólne spędzanie czasu; warsztaty „tak to się robi”, np. warsztaty wyplatania wikliny; warsztaty, prelekcje, ciekawe zajęcia dla dzieci

– umiejętne i rzetelne wykorzystanie potencjału turystycznego okolic

• rozbudowana infrastruktura turystyczna (przynajmniej jedna przystań z możliwością uzupełnienia paliwa, „zrzucenia ścieków” i dostępu do en. el.
• wysoka atrakcyjność turystyczna i atrakcje turystyczne
  • czyste jezioro i plaże
  • ścieżka rowerowa-łącznik do ścieżki Łubowo-Borne.
  • informator turystyczny – mapa okolicy z naniesionymi usługami i atrakcjami
  • tramwaj wodny/ komunikacja wodna
  • bryczka nad jezioro
  • przytulne miejsca
  • gastronomia
  • ekożywność
• dobry stan ekologiczny jeziora
• ograniczenie kłusowania i dziesiątkowania zasobów ryb
• powołanie marki „Po tej stronie jeziora”
• przejęcie jeziora przez gminę

– wysoka/ wyższa jakość życia dla mieszkańców

• usprawnienie usług publicznych
  • usprawnienie komunikacji publicznej
  • doposażone i dobrze finansowane świetlice
  • przedszkole po „tej stronie jeziora”
  • powołanie greenschool.org
• dobra jakość życia codziennego mieszkańców okolic
  • zagospodarowanie jeziora pod kątem „przyjemności z codziennego użytkowania” (dostępność do jeziora, zagospodarowanie strefy przybrzeżnej)
  • gastronomia
  • mobilne rozwiązania kulturowe (teatr, kino, koncerty)
• rozwój gospodarczy
  • zrównoważony rozwój w kierunku podniesienia jakości usług na rzecz mieszkańców i turystów.

– zagospodarowanie i wykorzystanie obecnie niszczejących budynków na cele społeczne lub gospodarcze

• wykorzystanie obecnie niszczejących budynków pod potrzeby kulturowe, edukacyjne, gospodarcze lub mieszkalne

Na drugim i trzecim spotkaniu warsztatowym uczestnicy skupili się nad elementem drugim i trzecim metody backcastingu, czyli na poszukiwaniu możliwości przybliżenia się krok po kroku do wcześniej wymarzonej idealnej przyszłości, biorąc za punkt wyjściowy określony na początku pierwszego warsztatu niekorzystny i niepożądany stan obecny. Ponieważ niemożliwe jest pracować nad wszystkimi rozwiązaniami na raz, które według uczestników powinny się znaleźć w ich idealnej przyszłości, uczestnicy z reguły wyłaniają tylko nieliczne z nich, aby następnie rozpatrzyć, jakie kroki należałoby podjąć, aby te rozwiązania zrealizować.

3        Podsumowanie

Spośród wielu pomysłów, które zdaniem uczestników powinny być elementem wymarzonej przyszłości, uczestnicy dosyć szybko odrzucili większość z nich, zwłaszcza takie, które wydawały się zbyt „utopijne”, czaso- i zasobochłonne. Natomiast równie szybko wyłonił się temat kluczowy dla większości uczestników, którym okazało się być zagospodarowanie pod kątem użytkowania codziennego, kątem turystycznym oraz estetycznym jeziora Pile. Podczas drugiego i trzeciego warsztatu najpierw szczegółowo zostały omówione problemy, które występują w związku z zagospodarowaniem jeziora i wykonaniem ścieżki rowerowej bądź spacerowej, która pozwoliłaby okrążyć jezioro w pobliży linii brzegowej . Okazało się niezbędne wyjaśnić pewne kwestie prawne oraz własnościowe, dotyczące jeziora, w związku z czym jako pierwszy krok, niezbędny do przeprowadzenie następnych, uczestnicy warsztatu postanowili poprzeć interpelację z odpowiednim zapytaniem do Burmistrza Bornego Sulinowa, aby uzyskać jasność w tej sprawie. Interpelacja ma zostać złożona końcem 2022r. bądź początkiem 2023r.

Czy inicjatywa „po tej stronie jeziora przetrwa” i ma szansę na rozwój – to stoi pod znakiem zapytania. Będzie to zależało od determinacji liderów i innych osób zaangażowanych, chęci współdziałania, życzliwości i wiary w to, że wszyscy na tym skorzystamy.   

Projekt „Po tej stronie jeziora”, realizowany przez Stowarzyszenie Silnowo 2020, jest współfinansowany w ramach Programu „Działaj Lokalnie”, który jest przedsięwzięciem Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, realizowanym przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce we współpracy z Siecią Ośrodków Działaj Lokalnie.